گفتگوی «کولاک» با کارگردان و بازیگران نمایش «مالیخولیا»
چند شب می شود که تئاتر «مالیخولیا» با کارگردانی «سعید حشمتی» در «بوتیک تئاتر شهرزاد» روی صحنه می رود، نمایشی با روایتی پیچیده از زندگی انسان های گوناگون در دوره معاصر، بعد از تماشای «مالیخولیا» با کارگردان و بازیگران آن گفتگویی مفصل داشته ایم که با هم می خوانیم.
انتخاب بازیگران بر چه مبنا و المان هایی شکل گرفت؟
سعید حشمتی: با توجه به متن سعی کردم بازیگرانی که از نظر ظاهر و انرژی با کاراکترهای نمایش همخوانی داشتند را انتخاب کنم و البته برای نزدیکی بیشتر، تلاش کردم تا بازیگران هر اپیزود را به شکلی انتخاب کنم که از قبل همدیگر را می شناختند یا با هم بازی کرده بودند.
این اجرا چه حرفی برای گفتن دارد؟
پانیذ کرمی: همه آدما درگیر نوعی مالیخولیا هستند که وقتی این اجرا را می بینند با قسمتهایی از آن همزادپنداری می کنند و برای آنها خنده دار است، می دانستید که مالیخولیا نوعی افسردگی است؟ تمام این اتفاقات خنده دار در تنهایی برای هر آدمی دردناک است و انتخاب درست مشاور می تواند به بهبود روند درمان هر آدمی کمک کند!
هومان دیلمی: به نظر من این اجرا لحظات زیادی دارد که مخاطب با آن احساس همزادپنداری می کند، از این جهت که بعضی بحثهایی که بین این زوج ها صورت می گیرد هم پیش پا افتاده است و هم همه می دانیم خیلی از زوج ها با همین مشکلات پیش پا افتاده با همدیگر دچار چالش می‌شوند، از این رو این اجرا خیلی می تواند عواطف این زوج ها را در چالش های زندگیشان نشان بدهد، به هر حال با توجه به مشکلات جامعه همه به نوعی دست گریبان این چالش ها هستیم.
نقش چه ویژگی هایی داشت که آن را پذیرفتید؟
محمود هدایتی: برای من جالب بود که با توجه به اضافه وزنی که داشتم و دقیقا سه ماه می شود که شروع به ورزش کرده ام تا وزنم را کم کنم، حالا کاراکتری به من پیشنهاد شده که پرخوری دارد و در زندگی زناشویی خودش بابت همین مسئله دچار مشکل شده است، این یک چالش جدی بود.
هومان دیلمی: حقیقتا این نقش درگیر اسکیزوفرنی است که موردهای مشابه آن را خیلی هم در جامعه و هم در دوستانم رويت کرده ام، برای همین درک شخصیتی این کاراکتر برای من ملموس تر بود و نکته دیگری که این نقش دارد این است که در عین عصبی بودن بعضی مواقع مثل یک نوجوان فکر می کند و احساساتی می شود که کاراکتر وحید را برای من دوست داشتنی تر کرد.
شرایط تئاتر را بعد از کرونا و آن اعتراضات چگونه می بینید؟
المیرا اسماعیلی: بعد از کرونا که خیلی شرایط در تئاتر اسفناک و غم انگیز بود، اما به نظر من بعد از اعتراضات تئاتر دوباره جان تازه ای گرفته است، انگار تئاتری ها بعد از اعتراضات انگیزه و حرفی برای گفتن پیدا کرده اند که دوباره روی صحنه بیایند.
محمود پیری: کرونا تقریباً تمام سطح‌های مختلف دنیا را در بر گرفته بود، اعم از شغل‌ها و حرفه‌های مختلف که یکی از مجموعه هایی هم که آسیب دید مجموعه های هنری بود چون ما دیگر نمی توانستیم اجرا داشته باشیم و من خودم به شخصه دو تا از اجراهایم قبل از زمان کرونا تعطیل شد، شرایط و جو فعلی حاکم بر احوالات عمومی مملکت اینجوری است که شاید من به عنوان یک نفر که علاقمند به این حوزه هستم بتوانم با فعالیت به عنوان یک آرتیست تاثیر خط فکری ام را روی مخاطب خودم بگذارم.
این انجام همزمان بازی و کارگردانی چقدر به بهتر شدن کار کمک می کند؟ سخت نیست؟
سعید حشمتی: قطعا خیلی سخت است، من اصلا موافق این نیستم که یک کارگردان در کار خودش بازی کند و اصلا قرار هم نبود من این نقش را بازی کنم اما متاسفانه دو شب مانده به اجرا برای بازیگر این نقش مشکلی پیش آمد و بنا بر این شد که من این نقش را بازی کنم.
تئاتری ها چقدر در تماشای آثار همدیگر یا تبلیغ برای کار همکارانشان هوای همدیگر را دارند؟
رها مقدم: خب خیلی زیاد! چون عموما دیدن تئاتر برخلاف سینما مخاطب خاص خودش را دارد و اگر حمایت خود تئاتربین ها یا بچه های تئاتر باشد هم دلگرمی برای گروه ها به وجود می آید و هم خیلی روی روند جذب مخاطب تاثیر خوبی دارد.
پریسا علیزاده: اگر بحث سياست گيشه را كنار بگذاريم كه برخى پروژه هاى امروزى ارجحيت خود قرار داده اند و نيازى به دست پيش گرفتن ندارند مابقى همكاران من هم كمابيش هواى همديگر را آنطور كه بايد ندارند و اين براى يک جامعه كوچک مدعى هنر غم انگیز است.
آیا تئاتر در سبد فرهنگی مردم قرار دارد؟
مریم نقیب: شرایط اقتصادی مردم الان آنقدر سخت شده که فقط سبد کالای ضروری برایشان مانده است، زمانی می توانیم در مورد سبد فرهنگی صحبت کنیم که شرایط اقتصادی اینقدر پرفشار نباشد، البته به نظر من در شرایط نرمال اقتصادی که مردم غیر از سبد کالای ضروری سبدهای دیگری هم دارند باز هم تئاتر جای درستی در سبد فرهنگی ندارد، وظیفه دولت است که تئاتر را در سبد فرهنگی خانواده ها جا بیندازد.
این اجرا فاقد حضور سلبریتی ها است، چه المان هایی باعث می شود از آن استقبال شود؟
المیرا اسماعیلی: جذاب بودن قصه و بازی بازیگران باعث می شود کاری را که حتی سلبریتی نداشته باشد تبدیل به کار پر مخاطب کند، اما یک چیز مهم دیگر؛ تبلیغات و طراحی یک پوستر جذاب هم واقعا تاثیر دارد، چون مخاطب اولین چیزی که از کار می بیند پوستر آن اثر است.
نیما هاشمی: با شما موافق هستم که این روزها مخاطب برای دیدن سلبریتی ها از نزدیک به سالن های تئاتر می رود، شاید بشود درباره این مریضی عجیبی که تئاتر چند سالی است گرفتار آن شده ساعتها بحث و صحبت کرد اما خب هنوز هم تماشاگرانی هستند که به دنبال دیدن تئاتر و نه چهره ها از نزدیک هستند، فکر می کنم برای اکثر تماشاگران تئاتربین اینکه با فضای کاری همراه شوند یعنی چه با متن و چه ریتم و… و راضی از سالن نمایش خارج شوند باعث می شود که نمایش را به دیگران هم معرفی کنند، فکر می کنم بزرگترین المانی که باعث استقبال از نمایشی می شود همین حس رضایت کلی تماشاگر بعد از دیدن اجرا است.
وجود کاراکتر یا متن های کمدی حتی کوتاه چقدر به جذب و رضایت بیشتر مخاطب کمک می کند؟
نیما هاشمی: به نظر من امروز جامعه ما دچار افسردگی، ناامیدی و پریشانی است، حرف جدی زدن با این جامعه و تماشاگر امروز کمی سخت شده است، می توان در غالب طنز همان حرفها را به تماشاگر زد اما در غالب “طنز” نه هجو و مبتذل، کمدی در تمام طول تاریخ محبوبیت خاصی بین مخاطبین داشته و بسیاری از متون درخشان نمایشنامه نویسان بزرگ آثار کمدی ایشان هستند، مسلما اگر این کمدی به قول معروف درست درآمده باشد مخاطب هم با آن همراه خواهد شد.
پریسا علیزاده: به نظر من هر سبكى مخاطب خاص خودش را هميشه دارد ولى اگر بخواهيم با ديد جامع ترى به قضيه نگاه كنيم جدا از صداقت و همدردى كه مخاطب با كار درام می تواند داشته باشد، با توجه به نياز جامعه امروز كار و يا كاركتر كمدى مسئوليت سنگين ترى بر دوش دارد و آن خنداندن مخاطب است، اگر در مسير درستى قدم برداشته شود قطعا موفق آميز بوده و چه بسا از واقعيت سبقت می گيرد و صدرنشين می شود، چرا که ذهن هاى خاكسترى ما (مردم) بر اين باورند: چشماتو ببند و آن چيزى كه حتى براى لحظه اى حالت را خوب می كند انتخاب كن!
موفق شدن در تئاتر بیشتر تکنیک و خلاقیت های فردی است یا دانش و سواد هنری و آکادمیک.
محمود پیری: به نظر من موفقیت در تئاتر پیش نیاز خلاقیت های فردی را دارد ولی خب حتماً باید آدمها به صورت آکادمی بتوانند با این هنر آشنا بشوند که بتوانند هر چه بیشتر به صورت اصولی آن خلاقیت‌های فردی را به مرحله اجرا به صورت حرفه‌ای نزدیکتر کنند، این تجربه شخصی خودم است که من علاقمند به این حوزه بوده ام و فکر می کردم استعدادهایی در این حوزه دارم ولی خب دوره های حرفه‌ای آکادمی را هم داخل ایران و هم در تئاتر پوتلج ایتالیا انجام دادم و از سال دو هزار و هفده عضو تئاتر پتلچ ایتالیا هستم، این آموخته آکادمی باعث شد که ما بتوانیم با بقیه کشورها که در آن فستیوال ها شرکت می کنند تجربیات مشترکی داشته باشیم، مثل تئاتر بارمای لهستان یا تئاتر اودین ایتالیا که زیر نظر یوجینیو باربا اداره می شود فعالیت داشته باشیم.
رها مقدم: تجربه، بعد از سواد هنری و آکادمیک و البته خلاقیت فردی، حضور درست در عرصه تئاتر و روی صحنه رفتن به شدت نیازمند تجربه است که خب بعد گذر زمانی به دست می آید و نه بلافاصله فارغ شدن از دانشگاه یا آموزشگاه یا فقط داشتن خلاقیت، از نظر من تجربه داشتن بسیار مهم است.
تلخی ها و شیرینی های تئاتر از نظر شما چیست؟
مریم نقیب: همه پروسه تئاتر شیرین است و قسمت تلخ آن فقط اینجاست که وقتی وارد صحنه می شوید می بینید تماشاگری در سالن نیست!
آرمین همتی: تلخ است که تماشاگر و بازیگر تئاتر صحنه را با زمین فوتبال اشتباه می گیرند، شیرین تر بود اگر در زندگی رقابت بود و در روی صحنه رفاقت اما همیشه اینطور نیست و برنده سالن نمایش است.
تئاتر چه خصوصیاتی دارد که بازیگران آن اینچنین شیفته آن هستند؟
محمود هدایتی: حضور در لحظه حال، انجام کنش هایی که در زندگی حقیقی نمی توانید آنها را انجام بدهید، خروج از تکرار و روزمرگی، ساختن اندیشه و امکان دادن به روح برای تجلی یافتن در یک وضعیت کاملا حقیقی می تواند جزئی از هزاران علت موجود باشد، ورود به زندگی در تئاتر این روزها به شکلی می تواند پناه بردن هم به حساب بیاید.
پانیذ کرمی: بازی روی صحنه تئاتر به بازیگر این امکان را می دهد تا توانایی و هنر خودش را جور دیگری محک بزند، بدون تجهیزات سینمایی و با امکانات کمتر، برای من ارتباط حسی بین بازیگر و تماشاچی خیلی جذاب است، ما در حین اجرای نقشمان آن را زندگی می کنیم و چه چیزی قشنگتر از اینکه این فرصت زندگی چندین و چند بار نصیب ما می شود!؟
آرمین همتی: بازیگر تئاتر شاه صحنه است! حتی اگر چنین نباشد از لحظه ای که پا روی صحنه می گذارید تا لحظه ای که از صحنه بیرون می روید شما هستید و لحظه حال، دریافت شما از تماشاگر و پرداخت شما برای او.
نویسنده: محمد مهدی هوشیار / تهیه کننده و کارگردان: سعید حشمتی / بازیگران به ترتیب ورود به صحنه: محمود پیری، المیرا اسماعیلی، هومان دیلمی، محمود هدایتی، ناهید استواری، پانیذ کرمی، محمد روشنفکر، مریم نغیب، آرمین همتی، رها مقدم، نیما هاشمی سرشت، پریسا علیزاده، سعید حشمتی / طراح صحنه: کیارش ظریفی، مبین الماسی / سرپرست گروه موسیقی: مهراب خاکی / گیتار: اکبر حاجی مرادی / آهنگساز: علی نادعلی / دستیار کارگردان: عرشیا کرمی / دستیاران صحنه: امیرعلی شاه اسماعیلی، زهرا کرمی / طراح پوستر و گرافیک: کیارش ظریفی / ساخت تیزر: عبدالرضا نیک سیرت، سپهر قنبری، سعید حشمتی / موشن گرافی: سعید حشمتی / عکاس: پرتو جغتایی / عکاس تبلیغاتی: سارا کلوند / مشاور رسانه‌ای: عباسعلی اسکتی / مدیر روابط عمومی: مریم رودبارانی / مشاور بازاریابی: حمیدرضا عظیمی
